Nguyễn Hữu Nhàn
TÌNH SÂU NGHĨA NẶNG VIỆT - LÀO QUA “CUỒN CUỘN SÊ PÔN”
(Đọc Tiểu thuyết “Cuồn cuộn Sê Pôn” của Nhà văn Vũ Quốc Khánh)
“Cuồn cuộn Sê Pôn” là cuốn tiểu thuyết của Nhà văn Vũ Quốc Khánh viết về “Chiến dịch Đường 9- Nam Lào” (từ 30-1 đến 23-3-1971) nhân kỷ niệm 80 năm ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam và 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam thống nhất đất nước.
Tiểu thuyết góp phần tái hiện cuộc đối đầu lịch sử giữa một bên là đế quốc Mỹ - kẻ hiếu chiến xâm lược và bè lũ tay sai của chúng với một bên là Quân giải phóng miền Nam – đại diện cho dân tộc Việt Nam kiên cường, gan góc, khát khao “đánh cho Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào” giành độc lập thống nhất cho Tổ quốc.
Chiến dịch phản công Đường 9 – Nam Lào của Quân giải phóng miền Nam Việt Nam được mở ra nhằm đánh bại “cuộc hành quân Lam Sơn 719” của Mỹ - ngụy , không những giữ vững tuyến vận tải chiến lược Trường Sơn – Đường Hồ Chí Minh huyền thoại mà còn nhằm tiêu diệt nhiều đơn vị dự bị chiến lược tiến tới đánh bại chiến lược “Việt Nam hóa chiến tranh” của Mỹ - ngụy.
Với quyết tâm nhất định phải thắng “cuộc hành quân Lam Sơn 719” dưới sự lãnh đạo của Quân ủy – Bộ Tư lệnh Miền Bộ Tư lệnh phản công Đường 9 – Nam Laofddax vận dụng cánh đánh linh hoạt, sáng tạo, hiệp đồng binh chủng thể hiện tài trí của những người cầm quân dạn dày trận mạc. Đó là: Xây dựng thế trận ban đầu bất ngờ, vững chắc, hiểm hóc, có thể cơ động lực lượng, chuyển hóa thế trận linh hoạt, kịp thời, tạo ưu thế hơn hẳn địch ở những thời điểm quyết định”.

Bằng những trang viết của người lính đầy kinh nghiệm, nhà văn đã cho độc giả thấy sự mưu lược của các tướng lĩnh Quân đội nhân dân Việt Nam trong việc kéo giãn đội hình địch, xây dựng thế trận “Bám thắt lưng địch mà đánh” đầy bất ngờ để hạn chế đến mức thấp nhất những ưu thế về lực lượng bộ binh, xe tăng, pháo binh, không quân chiến lược, B-52 và trực thăng vận, buộc địch phải đánh theo cách đánh của ta. Không những thế nhà văn còn cho độc giả thấy tài thao lược chuyển hóa thế trận linh hoạt, tạo ưu thế hơn hẳn của Bộ Tư lệnh “Chiến dịch Đường 9 - Nam Lào” ở những thời điểm quyết định, đem lại thắng lợi đánh bại “cuộc hành quân Lam Sơn 719” và qua đó làm thất bại chiến lược “Việt Nam hóa chiến tranh” của liên quân Mỹ - ngụy. Ngoài ra Cuồn cuộn Sê Pôn còn cung cấp cho độc giả những kiến thức chung nhất về nghệ thuật quân sự của bộ đội Việt Nam như “Phân tán pháo binh, tập trung hỏa lực”, “đánh địch trong công sự”, “đánh địch ngoài công sự” và chiến thuật “tiền pháo, hậu xung”, “đánh điểm diệt viện”.
“Cuồn cuộn Sê Pôn” là một tác phẩm không chỉ viết về chiến tranh đơn thuần. Đó còn là một tiểu thuyết phản ảnh tình cảm gắn bó thủy chung, son sắt trong cuộc chiến chống lại kẻ thù chung của nhân dân hai dân tộc Việt – Lào dựa trên một phần cuộc đời quân ngũ của Thiếu tướng Nguyễn Hiền, người con của quê hương “đất lúa đất văn” xã Xuân Lũng, huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ. Ông nguyên là Chính ủy Trung đoàn 102D Sư đoàn 308, đơn vị đánh trận mở đầu Chiến dịch Đường 9 – Nam Lào tiêu diệt căn cứ Biệt động quân Bắc của quân đội Sài Gòn. Hình tượng bà mẹ Lào hằng bữa vắt từng chén sữa của mình để cứu chữa cho anh Cầm - bộ đội tình nguyện Việt Nam trong Chiến dịch Thượng Lào; câu chuyện tình yêu của cô nữ quân nhân Việt Nam Hà Minh Thảo và anh chiến sĩ hoạt động tình báo người Lào tên Hoàng, cũng như tình yêu của cô văn công Pa thét Xổm Khít với anh Trung đoàn trưởng bộ đội Việt Nam Hà Quốc Trung; hay hình ảnh Tỉnh đội trưởng tỉnh Hủa Phăn Thu Giang, hình ảnh của Bệnh viện phó Phon da la Ta van, hình ảnh của nữ tình báo viên Bạch Mai… là những trang viết xúc động nói lên điều đó.
“Cuồn cuộn Sê Pôn” cũng là một tiểu thuyết ca ngợi những tấm gương vì nước quên thân, những hành động chiến đấu dũng cảm vì mục tiêu “Tất cả cho chiến thắng” của những người lính Cụ Hồ như Bệnh viện trưởng Hà Minh Thảo, Trung đội trưởng Nguyễn Chí Thành, Tiểu đội phó Lương Ngọc, chiến sĩ Hùng - xạ thủ B40, Đại đội trưởng Hà Quốc Thành và những người lính vô danh khác. Họ đã nêu cao “chủ nghĩa anh hùng cách mạng” một lòng vì nước, vì dân, sống và chiến đấu vì lý tưởng cao đẹp của lớp lớp thanh niên thời đại Hồ Chí Minh.
Không phản ảnh một chiều, “Cuồn cuộn Sê Pôn” còn dành một phần mô tả về cuộc sống, những tâm tư tình cảm và sự bí bách về nhận thức của những sĩ quan phía bên kia chiến tuyến như: Đại úy Huỳnh Tân Lập - Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn biệt động quân 39, Đại úy Huỳnh Tương Ái - Tiểu đoàn trưởng Lữ đoàn dù 3 trấn giữ Căn cứ 31, Đại úy Huỳnh Tấn Trường, Đại úy Huỳnh Trung Quân và Trung tá Liên đoàn trưởng biệt động quân Trung Dũng. Những nhân vật này dù không muốn ra trận, nhưng họ không phải là những kẻ cầu an hưởng lạc. Họ đi lính vì trót nhận đồng lương nuôi gia đình nên cũng sẵn sàng xả thân vì lời thề “Tổ quốc, Danh dự, Trách nhiệm” của họ.
Về nghệ thuật, tiểu thuyết “Cuồn cuộn Sê Pôn” là những câu chuyện đan xen khá hấp dẫn, sinh động, lôi cuốn người đọc. Lợi thế của tiểu thuyết này là ở chỗ nhà văn có một giọng văn trữ tình, một vốn chiến trường giàu có, đầy trải nghiệm nên khắc họa chân dung các nhân vật một cách có hồn, có cốt thực sự. Hình tượng nhân vật và các chi tiết đều được lựa chọn và nâng lên thành chi tiết văn chương.
Vũ Quốc Khánh thành thạo trong việc điển hình hóa tính cách nhân vật, biết dựng nên những tình huống điển hình. Câu văn viết không lên gân mà gần gũi đời thường, phản ánh cuộc chiến đúng như vốn có, nhưng không sa đà vào những vụn vặt của cuộc chiến. Các trang viết thể hiện hơi thở đậm mùi chiến tranh cả về ta và địch.
Đọc và thấy những thành công của “Cuồn cuộn Sê Pôn” để biết thêm một đề tài không dễ viết chút nào và hy vọng đón nhận những trang viết mới của Nhà văn Vũ Quốc Khánh.
N.H.N