SÔNG TIỀN ĐƯỜNG

Điện thoại: 0913269931 - 0964131807 - Email: vanphutho25@gmail.com

Chào mừng bạn đã đến trang Điện tử "Văn nghệ Nghĩa Lĩnh" - Diễn đàn Văn học - Nghệ thuật của Chi hội Nhà văn Việt Nam tỉnh Phú Thọ!

Đinh Đăng Lượng

TẢN MẠN BÊN SÔNG TIỀN ĐƯỜNG

Vào tuổi gần bát tuần, tôi mới có dịp đến bên bờ sông Tiền Đường. Đây là dòng sông lớn nhất của tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc. Sông chảy theo hướng Tây Nam - Đông Bắc, với chiều dài 494 km, đổ ra vịnh Hàng Châu. Cửa sông loe ra như cái phễu, lui vào phía đất liền thì thắt lại nên sóng thủy triều đổ vào rất dữ dội, cao tới 10m. Từ xưa, cảnh tượng này đã trở thành một hiện tượng thiên nhiên kỳ thú nổi tiếng và được họa sỹ Cung Vương Hoàng mô tả bằng bức tranh “Ngư Sơn phủ Xuân”, được coi là đỉnh cao của hội họa phong cảnh Trung Quốc cổ đại. “Thủy Triều Quan Sát” của Chu Mịch mô tả hiện tượng này được ca ngợi là tác phẩm văn học kinh điển, hiện nay vẫn được liệt kê là bài viết quan trọng trong sách giáo khoa về văn học cổ đại Trung Quốc. Vào dịp từ ngày 16 đến 18 tháng 8 hàng năm có nhiều du khách tới đây thưởng lãm, có ngày đông tới 100.000 người.

tienduong

Trong tiềm thức của nhiều người dân Việt Nam ta (trong đó có tôi) thì sông Tiền Đường chỉ có trong Truyện Kiều của Đại Thi Hào Nguyễn Du và nó được nhắc tới sáu lần, trong đó có lần Thúy Kiều gieo mình xuống sông tự vẫn. “Hết nạn ấy, đến nạn kia/ Thanh lâu hai lượt, thanh y hai lần” và “Giữa dòng nước dẫy sóng dồi/ Trước hàm rồng cá gieo mồi vắng tanh”.

Thanh Tâm Tài Nhân là nhà văn Trung Quốc sống ở thời nhà Thanh là tác giả tiểu thuyết “Kim Vân Kiều Truyện”. (Nguyễn Du 1765-1820) đã dựa vào tiểu thuyết văn xuôi này để phóng tác nên “Truyện Kiều”. Năm 1802 Nguyễn Du ra làm quan Triều Nguyễn và năm 1813 ông được cử làm Chánh Sứ đi Sứ nhà Thanh, năm 1820 ông mất đúng vào lúc sắp sửa làm Chánh Sứ sang nhà Thanh lần thứ 2. Có hai giả thuyết, Nguyễn Du viết Truyện Kiều trước khi hoặc sau khi đi Sứ nhà Thanh lần thứ nhất.

Lần du ngoạn xứ Nam Giang Trung Quốc này, chúng tôi được mục sở thị những miền đất đã sinh ra và là nơi hoạt động của những nhân vật có trong Truyện Kiều. Thành Phố Vô Tích tưởng Giang Tô là quê của Thúc Sinh, Hàng Châu thuộc tỉnh Chiết Giang là nơi Từ Hải làm giặc, chỉ riêng Vương Thúy Kiều quê ở Bắc Kinh. Hầu hết những địa danh có trong “Truyện Kiều” đều nằm ở Nam Giang Trung Quốc, “phải tay vợ cả phũ phàng /Bắt về Vô Tích toan đường bẻ hoa” (Truyện Kiều). Nam Giang là vùng đất phía Nam sông Trường Giang, bao gồm: thành phố Thượng Hải, phía nam tỉnh Giang Tô, Đông Nam tỉnh An Huy, phía bắc tỉnh Giang Tây và phía bắc tỉnh Chiết Giang. Các trung tâm văn hóa cổ xưa như Tô Châu và Hàng Châu được coi là thành phố Nam Giang. Tục ngữ có câu: “Trên trời có thiên đường/ Dưới đất có Tô – Hàng”.

Sẽ là thiếu sót, nếu đến bên bờ sông Tiền Đường mà không nhắc tới một người Việt Nam. Cụ là Nguyễn Thượng Hiền (1868-1925), đậu Hoàng Giáp Tiến sỹ, từng là Đốc Học Nam Định, Ninh Bình. Cụ Nguyễn Thượng Hiền là con rể cụ Tôn Thất Thuyết (Quan phụ chính Đại Thần nhiếp chính dưới Triều Nhà Nguyễn). Cụ Nguyễn Thượng Hiền từng là phụ chính Đại thần nhà Nguyễn, một trong những quan nhà Nguyễn chống thực dân Pháp, cùng vua Hàm Nghi phát động phong trào Cần Vương. Cụ là một Chí Sỹ yêu nước trong phong trào Đông Kinh Nghĩa Thục, là trợ thủ số 1 cho nhà yêu nước Phan Bội Châu. Năm 1907, ông tìm đường sang Trung Quốc hoạt động, cùng với Phan Bội Châu lập ra Việt Nam Quang Phục Hội. Năm 1914 sau khi Phan Bội Châu bị bắt ông là người lãnh đạo của Hội. Sau khi các hoạt động của Việt Nam Quang Phục Hội thất bại, Nguyễn Thượng Hiền xuống tóc vào tu ở chùa Thường Tích Quang thuộc Hàng Châu, tỉnh Chiết Giang và mất tại đây ngày 28-12-1925. Theo di chúc, thi hài ông được hỏa táng và tro rải xuống sông Tiền Đường. Ông sinh tại làng Liên Bạt, huyện Sơn Lãng tỉnh Hà Đông, nay là thôn Chùa, xã Liên Bạt huyện Ứng Hòa, Thành phố Hà Nội. Ông có cháu nội là Nguyễn Thượng Hùng – Nguyên là cán bộ Ty Giáo dục Hòa Bình và là Hiệu trưởng trường cấp 2 xã Mông Hóa huyện Kỳ Sơn, Tỉnh Hòa Bình những năm 60 thế kỷ trước. Thầy Nguyễn Thượng Hùng là thầy dạy chúng tôi hồi còn học cấp 2 phổ thông 10/10 tại quê nhà.

Đứng trên khán đài bằng gỗ (dành cho du khách) bên bờ sông Tiền Đường thành phố Hàng Châu mà bồi hồi xúc động. Từ chỗ mặc định: Sông Tiền Đường chỉ có trong Truyện Kiều thì nay lại được tận mắt một địa danh sông nước kỳ vỹ, bi tráng và gần gũi với mình như thế!

Thành phố Hàng Châu – Hòa Bình tháng 6/2025

Đ.Đ.L

Phản hồi

Người gửi / điện thoại